የበዓል ሰሞን የሳይበር ማጭበርበሮች እና መከላከያ መንገዶቻቸው…

አዲስ አበባ፣ መስከረም 10፣ 2017 (ኤፍ ቢ ሲ) ከሳይበር ማጭበርበር መንገዶች መካከል ከፍተኛ ቅናሾችን የሚያቀርቡ የሚመስሉ የመስመር ላይ ገበያዎች፣ ከታመኑ ኩባንያዎች የሚመጡ የሚመስሉ የማስገር ኢ-ሜይሎች ወይም ጽሑፎች እና ሀሰተኛ የሥራ (የውጪ) ዕድሎች ይጠቀሳሉ፡፡

በሌላ በኩል የበዓላት ሰሞን በርካታ ዜጎች በተለያዩ የሳይበር ማጭበርበር መንገዶች ገንዘባቸውን ሲመነተፉ ይስተዋላል፡፡

የበዓላት ሰሞን የሳይበር ማጭበርበር አይነቶች እና መከላከያ መንገዶቻቸው እንደሚከተለው ቀርበዋል፡-

1. የበዓል ጉዞ እና የመስመር ላይ (online) የአየር ትራንስፖርት ማጭበርበሮች

ብዙ ሰዎች በበዓል ሰሞን ርካሽ የአየር መንገድ ትኬቶችን ይፈልጋሉ፤ይህም አጭበርባሪዎችን ከሀሰት የበረራ ማስያዣ ድረ-ገጾች ጀምሮ እስከ የማጭበርበሪያ የበረራ ስረዛ እና ድንገተኛ የዋጋ ጭማሪዎችን በኢሜይሎች በማሳወቅ ተጓዦችን ኢላማ አድርገው ይንቀሳቀሳሉ።ይህንንም ለመከላከል ትክክለኛውን የአየር መንገዱን መተግበሪያ በማውረድ ማስመዝገብ፣ የአየር መንገድ ትኬቶችን በቀጥታ ከአየር መንገዱ (ወይም የደንበኞች አገልግሎት በሚሰጡ ታዋቂ ከሶስተኛ ወገን ሻጮች) ይግዙ።ስለ ጉዞዎ ማንኛውም መልእክት ከተቀበሉ፣ መልእክቱ ህጋዊ መሆኑን ለማረጋገጥ አየር መንገዱን በቀጥታ ያነጋግሩ።

2. ገንዘብ የሚሰርቁ ሀሰተኛ የበጎ አድራጎት ድርጅቶች

አጭበርባሪዎች በበዓል ሰሞን የእርስዎን ልግስና በመጠቀም እና ሀሰተኛ የበጎ አድራጎት ድርጅቶችን፣ (GoFundMe) ዘመቻዎችን እና ሌሎች የበጎ አድራጎት ገንዘብ ማሰባሰቢያ ዘዴዎችን ይፈጥራሉ።ከበዓል ጋር ተያይዞ በርካታ እውነተኛ የበጎ አድራጎት እንቅስቃሴዎች እንዳሉ ሁሉ ሃሰተኛ እንቅስቃሴዎችም አሉ፡፡በመሆኑም ከበዓል ወቅት የበጎ አድራጎት አጭበርባሪዎች ለመዳን ከመለገስዎ በፊት ሁል ጊዜ የበጎ አድራጎቱን ስም፣ ከጀርባ ያለውን አደራጅ ወይም ቡድን ማንነት እና የዩአርኤል (URL) አድራሻውን ይመርምሩ፤ አጭበርባሪዎች ብዙውን ጊዜ “የታመኑ ስሞችን የሚመስሉ”በጎ አድራጎቶችን ይፈጥራሉና፡፡

3. በሕዝብ ዋይ ፋይ (public Wi-Fi) በመጠቀም መጥለፍ

በበዓል ሰሞን ከቤት ውጭ በሚሆኑበት ጊዜ የህዝብ Wi-Fi ለመጥለፍ ቀላል ስለሆነ በWi-Fi ከመግዛት፣ ገንዘብ ከማስተላለፍና ክፍያዎችን ከመፈጸም ይቆጠቡ። እንደ ሆቴሎች እና ሌሎች ሕዝብ በሚበዛባቸው ቦታዎች የሚገኙ ደህንነታቸው ባልተጠበቁ የWi-Fi አውታረ መረቦች ሚስጥራዊ መረጃዎችን አያስተላልፉ፡፡ አጭበርባሪዎች የእርስዎን ውሂብ ለመጥለፍ በመሃል የገባ ሰው (MiTM) ጥቃት የሚባለውን በመጠቀም የእርስዎን የክሬዲት ካርድ ቁጥሮች፣ የይለፍ ቃሎች እና የግል መለያዎችን ጨምሮ በርካታ መረጃዎችን ይዘርፋሉ። የሕዝብ Wi-Fi አውታረ መረብ ለመቀላቀል የይለፍ ቃል አይፈልግም። አጭበርባሪዎች ደህንነታቸው ወዳልተጠበቁ የWi-Fi አውታረ መረቦች በቀላሉ ሰብረው በመግባት መረጃዎን ሊሰርቁ ይችላሉ። በመሆኑም የሕዝብ Wi-Fi በሚጠቀሙበት ጊዜ ምናባዊ የግል አውታረ መረብ (VPN) ይጠቀሙ። ጠላፊዎች እንዳያዩት ወይም እንዳይሰርቁት ቪፒኤን የእርስዎን ውሂብ ኢንክሪፕት ያደርገዋል።

4. አስጋሪ ማጭበርበሮች (phishing scams)

የማስገር ማጭበርበሮች ብዙውን ጊዜ የበዓል ሸማቾችን ኢላማ ያደርጋሉ። እንደ አስቸኳይ ጥያቄዎች እና ያልተለመዱ አባሪዎች የመሳሰሉ የማስገር ማጭበርበር ምልክቶችን በመላክ ጥቃት ሊፈጥሙብን ይችላሉ። በበዓል ግብይት ወቅት በጣም የተለመደው የማስገር ማጭበርበር በኢሜይል ማጭበርበር ነው። ከማያውቁት አካል ኢሜይል ወይም የጽሑፍ መልእክት ከተቀበሉ እና አጠራጣሪ ከሆነ አገናኙን አይክፈቱ እንዲሁም ለኢሜይል ፕላትፎርም አቅራቢው ድርጅት ሪፖርት ያድርጉ።

በበዓል ሰሞን የማህበራዊ ምህንድስና ማጭበርበሮችም የተለመዱ ናቸው። አብዛኛዎቹ አጥቂዎች እንደ ባንክዎ ወይም የክሬዲት ካርድ ኩባንያ ተወካዮች ሆነው በካርድዎ ላይ ያለውን ግብይት ሪፖርት ለማድረግ አስመስለው ይደውላሉ። ይህ በሚሆንበት ጊዜ ወዲያውኑ በንግግሩ ውስጥ አይሳተፉ። በምትኩ፣ ከህጋዊ የባንክ ተወካይ ጋር እየተነጋገሩ መሆንዎን ለማረጋገጥ ስልኩን ዘግተው በካርድዎ ጀርባ ያለውን ቁጥር ይደውሉ።

5. ኤቲኤም በሚጠቀሙበት ጊዜ የሚስጥር ቁጥርዎን መስረቅ

የበዓል ማጭበርበሮች በመስመር ላይ ብቻ አይደሉም፡፡ አጭበርባሪዎች የእርስዎን የግል ወይም የፋይናንስ መረጃ ለመስረቅ ወከባ የበዛበትን የግዢ ሁኔታ ይጠቀማሉ።የካርድ ዝርዝሮችን በአደባባይ ሲያስገቡ አጭበርባሪዎች ሊያዳምጡዎት ወይም ሊሰልሉዎት ይችላሉ። ለምሳሌ በነዳጅ ማደያዎች ፣ ሱፐርማርኬቶች ወይም ፖስ ማሽኖችን ሲጠቀሙ ሊሆን ይችላል የእርስዎን ፒን ሲያስገቡ ወይም በመስመር ላይ ሲያቀርቡ አንድ ሰው ከእርስዎ አጠገብ ቆሞ ይህን መረጃ ሊጠልፍ ይችላል፡፡ በመሆኑም ይህንን ለመከላከል የባንክ ካርዶችን በሕዝብ ቦታዎች ሲጠቀሙ የበለጠ ጥንቃቄ ያድርጉ። ሲጠቀሙ ካርድዎን እና ፒንዎን በአካል ይከልሉ፡፡አስቸጋሪ ከሆነ ሌሎች አማራጮችን ይጠቀሙ።

በአጠቃላይ በበዓላት ሰሞን ከሚደርሱ የሳይበር ማጭበርበሮች እራስዎን ለመከላከል የሚጠቅሟቸውን ሶፍትዌሮች ወቅታዊ ማድረግ፤ ጠንካራ የይለፍ ቃል መጠቀም፤ በሚታወቁ እና ደህንነታቸው የተጠበቀ ድረ-ገጾች ላይ ብቻ መገበያየት፤ አጠራጣሪ ነገሮችን በጥንቃቄ መመርመር እንደሚያስፈልግ የኢንፎርሜሽን መረብ ደህንነት አስተዳደር መረጃ አመልክቷል፡፡