Finfinnee, Amajjii 4, 2014 (FBC) – Preezdaantiin Bulchiinsa mootummaa Naannoo Oromiyaa obbo Shimallis Abdiisaan hawaasni hundi hojii misooma sululaa guyyaa boruu eegalamurratti akka hirmaatu waamicha dhiyeessaniiru.
kunuunsa qabeenya uumamaa Oromoo itti hin himan;irraa baratu malee jedhan obbo Shimallis.
Uumamni Oromoodhaaf hiikaa addaa qabaachuu ibsaniiru.
Oromoon dinqisiifannaa fi galata Waaqayyoof qabu uumaadhaan ibsata. “ Waaqa uumaa fi uumama” jedhee eebbifata jedhan.
Guutuun ergaa isaanii haala armaan gadiitiin dhiyaateera.
Uummanni Oromoo kabaja waaqayyoof qabu uumaa isaa kunuunsee agarsiisa. Wanti waaqayyoon uume hundinuu Oromoo biratti kabaja qaba. Eegumsaa fi kunuunsa guddaatu taasifamaafi. Lafa Oromoon jiraatu jiidhaa fi gaaddisa hin dhabu. Jiidhaa fi gaaddisni ammoo kunuunsa uumamaaf taasifamuun argamu. Kuni duudhaa Oromoon sirna Gadaa irraa dhaale. Oromoodhaaf waa’ee kunuunsa qabeenya uumamaa kan himan osoo hin taane, kan irraa baratani.
Oromoon akkuma duudhaa sirna Gadaa addunyaaf gumaache hariiroo dhalli namaa uumama waliin qabaachuu malu irratti ummata duursee dammaqeedha. Hariiroon dhalli namaa uumama waliin taasisuu madaala isaa yoo hin eegne inni tokko isa biraa fudhatee bada. Fulla’iinsa waaraa uumama tokkootiif kunuunsi uumama biraa dirqama ta’a. Sababni hoo’iinsi addunyaa yeroo yerootti sadarkaa ol’aanaadhaan itti dabalaa jiruuf, babal’achuun hongee, hiri’inni xaa’ummaa biyyee fi xiqqaachuun oomishaa fi omishtummaa hir’ina dhalli namaa madaala uumamaa eeguu waliin wal-qabatee agarsiiseerraa madda. Oromoon garuu duudhaa madaala uumamaa eeguu sirna Gadaa keessatti gabbifaterraa ka’uun naannawaa isaa kunuunsuun beekama. Akka duudhaa sirna Gadaatti muka muruun safuudha. Gaddisa godhatanii jalatti wal-gahu. Wal-gahanii seera tumu. Araara buusanii tokkummaa uumu. Oromoon bosona duwwaa osoo hin taane uumaa bosona keessa jiru hunda kunuunsee eega. Haala kanaan madaala uumamaa eegee dhalootaaf dachee jireenyaaf mijooftuu dhaalchisuun beekama.
Duudhaan kun baduu baatuus akka kaleessaa hin jiru. Uumamarratti waan garaa jabaanneef uumamnis garaa nutti jabaataa turtee jirti. Hongee fi hir’ina oomishtummaa, gaaga’ama lubbuu namaa fi beeyladootaa keessumeessinee jirra. Duudhaa madaala uumamaa eeguu sirna Gadaarraa dhaalle waan qabnuuf, duursinee dammaquu keenyaan, waggoottan muraasaan asitti akka naannoo keenyaatti kunuunsa qabeenya uumamaatiin hojii guddaan kan hojjetame yommuu ta’u, waggoottan sadan darban keessatti ammoo jijjiirama bu’uuraa fiduuf sochii bal’aan taasifamee jira. Haaluma kanaan waggoottan sadan darban keessatti qofa akka Oromiyaatti biqiltuun gosa gara garaa biliyoona 9.4 oli dhabatee kunuunfamaa kan jiru yommuu ta’u, bara kana ammoo, biqiltuu Bilyoona 4.5 dhabuuf karoorfamee hojiin qophii biqiltuu rawwataa jira.
Hojiin qabeenya uumamaa kunuunsuu fi madaala uumamaa eeguu itti fufiinsa qabaachuu qaba. Bu’uura kanaan hojii waggoottan sadan darbaniif walitti fufiinsaan hojjetameen lafa hektaara mil.6.9 caalu misoomsuun kan danda’ame yommuu ta’u, bara kana ammoo lafa heektaara mil. 2.5 caalu misoomsuuf karoorfamee hojjetamaa jira. Hojiin kun kan bara tokko jalqabnee bara biraa addaan kunnuu miti. Dhimmichi dhimma dhaloota itti fufsiisuu fi dhiisuuti.
Qabeenya uumamaa kunuunsuun alatti waa’ee oomishtummaa dabaluu yaaduun hin danda’amu. Omishtummaa dabluun alatti saaxilamummaa dhibbaa humnoota alaa irraa walaboomuu hin dandeenyu. Kanaaf qaama kunuunsa qabeenya uumamaa fi madaala uumamaa eeguu kan ta’e sosochiin hojii misooma sululaa bara kana akka Oromiyaatti hojjetamu Amajjii 5/2014 ifatti labsama. Hojiin kun dhimma biyyaa fi dhaloota itti fufsiisuuti. Dhimma biyyaa fi dhaloota itti fufsiisurraa ammoo namuu hafuu hin qabu. Kanaaf, hojii misooma sululaa Amajjii, 05/2014 akka Oromiyaatti jalqabu irratti xiqqaa guddaa osoo hin jenne, beekaan beekumsa isaatiin, kan humna qabu humna isaatiin hirmaachuun Oromiyaa jireenyaaf mijooftuu taate dhalootaaf dhaalchisuurratti akka qooda fudhattan maqaa Mootummaan Naannoo Oromiyaatiin waamichan dabarsa.
Shimallis Abdiisaa
Pireezidaantii Mootummaa Naannoo Oromiyaa
Amajjii 04/2014
Finfinnee
Ityoophiyaa :- Misoomsuuf, Ijaaruuf, Yaa qophoofnu!!!
Fuula Feesbuukii keenyan dabalata odeeffannoo waqtaawaa argachuuf;
Teelegraama https://t.me/afanoromofana
Yuutyuubii Afaan Oromo: https://bit.ly/3FjfCXR
Marsariitii fanabc.com/afaanoromoo
Twiitara https://twitter.com/fanatelevision nu duukaa bu’aa
Yeroo maraa nu waliin waan taataniif isin galateeffanna.